Saturday, June 21, 2003

يادگيري و ذخيره اطلاعات در مغز

انتقال پيام، يكي از ويژگيهاي هر سلول تحريك پذيري است. سلول هاي عصبي اين خاصيت را بهتر نشان مي دهند. غشاي آنها در حالت آرامش، داراي يك پتانسيل الكتريكي 70 ميلي ولت است. عاملي كه موجب تحريك مي شود، محرك نام دارد. محرك مي تواند به شكل هاي مختلف (صدا، نور، الكتريسته و...) باشد و براي اينكه بتواند تحريك ايجاد كند، بايد از حد معيني به نام "شدت آستانه" كمتر نباشد. محرك ابتدا روي سلولهاي حسي تأثير مي گذارد. آنها نيز پيام را به سلول هاي عصبي انتقال مي دهند. در غشاي آنها پتانسيل عمل ايجاد مي شود كه پس از تحريك، پيام را نقطه به نقطه انتقال مي دهد و فوراً به حالت آرامش بر مي گردد. بين سلول هاي عصبي يا اين سلول ها با سلول هاي ماهيچه اي، فضاي كوچكي وجود دارد كه به فضاي سيناپسي معروف است. پيام ها در اين قسمت به صورت مواد شيميايي انتقال داده مي شوند. محرك از اين طريق، تصويري از خود بر جاي مي گذارد كه با تكرار آن به صورت پايدار، ذخيره مي شود. در واقع "تكرار"، اصل اساسي يادگيري محسوب مي شود.

چگونگي استفاده از حواس براي درك و فراگيري مفاهيم، اهميت ويژه دارد. با اينكه در اغلب موارد، يكي از آنها بيشتر به كار گرفته مي شود، ولي سنجيده و معقول خواهد بود كه اطلاعات از طريق چند حس كسب شوند. زيرا از اطلاعات دريافت شده توسط حس شنوايي فقط 20 درصد و توسط حس بينايي حدود 35 درصد به خاطر مي ماند. در مقابل، از مجموع آنچه ديده و شنيده ايم، تقريباً 50 درصد آن را بخاطر مي آوريم. در نتيجه، اگر در يادگيري از روشها و حواس مختلف استفاده شود، بازدهي و حضور ذهن افزايش خواهد يافت.

در روش تصويري، اطلاعاتي كه از طريق خواندن كتابها و متون، جداول و تصاوير به دست آمده اند، به بهترين شكل ذخيره مي شوند. آسانترين شيوه يادگيري، روش شنيداري است. در اين روش، مفاهيم از طريق شركت در جلسات بحث و سخنراني، گوش كردن نوارهاي آموزشي يا مطالعه با صداي بلند دريافت شده و به خاطر سپرده مي شوند. يكي ديگر از روشهاي يادگيري، تبادل اطلاعات از طريق شركت در سمينارها و بحث هاي گروهي است. در اين روش، طرح سؤال و پاسخگويي به آن از اهميت ويژه اي بر خوردار است. فرايند يادگيري را مي توان با حركت نيز تقويت كرد. براي مثال: مطالعه در هنگام راه رفتن، بخشهايي از متن را با ماژيك ماركر مشخص كردن، و اطلاعات مهم را از روزنامه و مجله و... جدا كردن، از جمله روشهاي حركتي هستند كه در فراگيري، بسيار مفيد واقع مي شوند.